Trước khi con vào lớp Một: Điều ba mẹ cần không phải chỉ là chữ cái

Khi con chuẩn bị chuyển tiếp từ môi trường mầm non sang tiểu học, trước khi con vào lớp Một, nhiều ba mẹ thường tập trung vào việc dạy con đọc, viết, làm toán và điều đó hoàn toàn dễ hiểu, vì ai cũng mong con mình không bị "tụt lại". Nhưng ở một góc nhìn sâu hơn của giáo dục phát triển toàn diện, điều quý giá nhất mà ba mẹ có thể chuẩn bị cho con lại không nằm ở những trang chữ viết sớm, mà chính là một tâm thế vững vàng, một tinh thần sẵn sàng và những năng lực nền tảng đã được nuôi dưỡng từ những năm đầu đời.

Lớp 1 không phải là điểm bắt đầu, mà là điểm chuyển tiếp

HEI Schools Saigon Central — *Phụ huynh đang trao quà cho con trong buổi Lễ Trưởng Thành*

Theo nghiên cứu của Center on the Developing Child, Đại học Harvard (2021), 90% cấu trúc não bộ của trẻ đã hình thành hoàn chỉnh trước 6 tuổi. Điều này có nghĩa là những trải nghiệm tại mầm non đóng vai trò định hình "phần cứng" cho tất cả quá trình học tập sau này.

Những kỹ năng như:

Biết tự chăm sóc bản thân (đi vệ sinh đúng cách, tự thay đồ),
Biết điều tiết cảm xúc khi gặp khó khăn,
Có khả năng lắng nghe, chờ lượt, làm việc nhóm,
Và có tinh thần ham học, tò mò tích cực…

…chính là những "bộ não vận hành" sẽ giúp con tiếp cận lớp 1 với sự vững vàng, tự tin – chứ không phải là con đã học bao nhiêu chữ cái hay làm được phép cộng trừ nào.

Tâm thế ba mẹ tạo nên tâm thế con

Nghiên cứu từ Viện Giáo dục Quốc gia Phần Lan (Finnish National Agency for Education, 2020) cho thấy: Trẻ bước vào tiểu học với sự an tâm về mặt cảm xúc từ gia đình sẽ dễ dàng thích nghi và học tập hiệu quả hơn trong suốt ba năm đầu đời. Nếu ba mẹ lo lắng rằng con sẽ không theo kịp bạn bè, con cũng dễ bị căng thẳng. Nhưng nếu ba mẹ tin tưởng, con cũng sẽ tin vào chính mình. Một lời nhắn nhẹ nhàng như: “Lớp Một không khó đâu con, chỉ cần con bình tĩnh, con sẽ học được tất cả” đôi khi giá trị hơn bất kỳ bài tập toán nào.

Đặt Lịch Thăm HEI Schools

Điều này có nghĩa là:

Nếu ba mẹ sợ con không theo kịp, con cũng dễ bị căng thẳng.
Nếu ba mẹ tin tưởng, con cũng dễ tin vào chính mình.

Ba mẹ hãy truyền cho con một niềm tin nhẹ nhàng: “Lớp 1 không khó. Chỉ cần con bình tĩnh, con sẽ học được tất cả.”

Những kỹ năng “mềm” nhưng không hề yếu

Trong chương trình mầm non tại HEI Schools Saigon Central, có một nhóm kỹ năng rất “mềm” nhưng ảnh hưởng “rất cứng” đến khả năng học ở lớp 1:

Kỹ năng tập trung: con học cách duy trì sự chú ý lâu hơn trong giờ học, một kỹ năng quan trọng khi vào tiểu học có tiết học dài hơn.
Kỹ năng làm việc theo nhóm: con biết chia sẻ, biết chờ đến lượt, biết làm việc cùng nhau – những yếu tố giúp con hòa nhập và hợp tác với bạn bè.
Tư duy phản biện và tự học: từ việc khám phá thiên nhiên, đặt câu hỏi “vì sao” mỗi ngày, con học được cách tư duy độc lập – một phẩm chất quý giá trong môi trường học thuật.Từ những câu hỏi “vì sao bầu trời lại xanh”, con học cách tư duy phản biện và hình thành sự độc lập trong suy nghĩ. Tất cả những điều đó không thể dạy trong vài ngày, mà cần được vun đắp qua từng giờ kể chuyện, từng trò chơi nhóm, từng buổi trò chuyện nhẹ nhàng cùng cô.
Khả năng điều tiết cảm xúc: con biết tự trấn an khi gặp điều mới lạ, biết tìm người lớn để nhờ giúp – đó là nền tảng của một học sinh mạnh mẽ về nội tâm.

Tất cả những điều này được nuôi dưỡng từ mỗi trò chơi, mỗi lần kể chuyện, mỗi giờ hoạt động nhóm trong suốt thời gian mầm non và là hành trang âm thầm nhưng vững chắc khi con bước vào tiểu học.

Lắng nghe con, thay vì chạy đua với chương trình

Một nghiên cứu của Bộ Giáo dục Singapore (2022) và Bộ Giáo Dục & Đào Tạo Việt Nam (2019) đã chỉ ra rằng những trẻ bị ép học trước chương trình lớp Một thường gặp khó khăn hơn về mặt cảm xúc, ít hứng thú học tập và dễ mất đi niềm vui trong việc đến trường. Thay vì vội vã dạy con trước kiến thức, ba mẹ có thể cùng con đi chọn một quyển vở đẹp, dạo quanh ngôi trường mới để con cảm thấy thân quen, hay chơi cùng con một buổi học giả định trong vai học sinh lớp Một. Những trải nghiệm giàu cảm xúc như thế đôi khi quan trọng hơn cả việc con đã đọc được bao nhiêu từ.

Thay vì học trước, hãy cùng con:

Đi hiệu sách và chọn một quyển vở thật đẹp,
Dạo quanh trường tiểu học mà con sắp vào để làm quen không gian,
Tập “chơi trò lớp 1” – con giả làm học sinh, ba mẹ giả làm cô giáo và cùng con tạo nên một buổi học vui vẻ.

Sự chuẩn bị về mặt trải nghiệm cảm xúc quan trọng không kém gì việc biết chữ

Một trong những yếu tố quan trọng nhưng thường bị bỏ qua chính là sự ổn định cảm xúc và môi trường học tập xuyên suốt những năm cuối mầm non, đặc biệt là năm Pre-Primary (5–6 tuổi). Đây là giai đoạn mà trẻ cần cảm thấy mình thuộc về một cộng đồng, có mối quan hệ gắn bó với cô giáo, bạn bè, nhịp sinh hoạt quen thuộc và cách học tập phù hợp với chính mình. Nếu phải thay đổi trường liên tục trong giai đoạn này, trẻ có thể mất thời gian để làm quen lại từ đầu, ảnh hưởng đến sự tự tin, tính kết nối và tâm lý học đường, điều rất cần thiết cho bước chuyển cấp lên tiểu học. Việc chuyển trường không sai, nhưng nếu không vì lý do thực sự cần thiết, ba mẹ hãy cân nhắc kỹ: một năm cuối mầm non ổn định chính là “đòn bẩy cảm xúc” để con bứt phá ở lớp Một.

Lời kết gửi ba mẹ trước khi con vào lớp Một

Con sắp lớn, nhưng sự trưởng thành không đến từ việc học sớm bao nhiêu, mà đến từ việc con cảm thấy an toàn, tự tin và được yêu thương. Những gì con đã trải nghiệm ở mầm non, khi được lắng nghe, được tôn trọng và được học theo cách riêng của mình, chính là nền tảng để con bước vào lớp Một với tâm thế hạnh phúc.