Khơi gợi sự tò mò & sáng tạo qua nét vẽ

Vẽ không chỉ là một hoạt động vui chơi mà còn là cánh cửa để chúng ta khám phá thế giới nội tâm phong phú của trẻ. Những nét vẽ nguệch ngoạc, ngây thơ ấy là cách các bạn kể chuyện, thể hiện cảm xúc và thả hồn vào những giấc mơ. Tại HEI Schools Saigon Central, vẽ là một một hành trình khám phá bản thân đầy ý nghĩa cho trẻ. Thông qua bài viết ngắn này, nhà trường muốn chia sẻ cách quan sát và hỗ trợ trẻ vẽ để nuôi dưỡng sự sáng tạo một cách tự nhiên nhất, dựa trên kinh nghiệm thực tế và những nghiên cứu khoa học đáng tin cậy. Dưới đây là các bước cụ thể để ba mẹ có thể đồng hành cùng bé với ví dụ thực tế để bạn dễ hình dung.

Bước 1: Quan Sát Chủ Đề Bé Thích Vẽ

HEI Schools Saigon Central — *Các bạn lớp Lively Learner đang vẽ chậu cây tặng mẹ ngày 08-03 tại HEI Schools*

Hãy bắt đầu bằng việc để ý xem bé thường vẽ gì: gia đình ấm áp, siêu anh hùng mạnh mẽ hay chú cún con đáng yêu. Những hình ảnh lặp đi lặp lại không chỉ là sở thích mà còn hé lộ những gì bé đang suy nghĩ và cảm nhận. Ví dụ, nếu bé liên tục vẽ gia đình, có thể bé đang tìm kiếm cảm giác an toàn hoặc muốn bày tỏ tình yêu với người thân.

Bạn có thể hỏi nhẹ nhàng: “Con vẽ ngôi nhà này vì sao thế nhỉ?” hoặc gợi ý một ý tưởng thú vị như “Nếu ngôi nhà này biết bay hay ở dưới nước thì sao?”. Những câu hỏi mở này khuyến khích bé suy nghĩ vượt giới hạn, khơi dậy trí tưởng tượng – một kỹ năng nền tảng cho sự sáng tạo.

Nghiên cứu từ Đại học Helsinki (Phần Lan) chỉ ra rằng trẻ tiếp xúc với câu hỏi mở trong hoạt động nghệ thuật phát triển tư duy sáng tạo sâu sắc hơn so với khi bị hướng dẫn theo khuôn mẫu (Kumpulainen, 2018).

Nếu bé cứ vẽ một ngôi nhà với cửa sổ to và cây xanh xung quanh. Khi được hỏi: “Ngôi nhà này có gì đặc biệt không con?”, bé cười rạng rỡ: “Đây là nhà của bà, con muốn bà ở gần con!”. Các cô liền gợi ý: “Nếu nó có cánh để bay đến thăm bà thì sao?”. Lần sau, bé vẽ thêm đôi cánh và kể chuyện ngôi nhà bay qua mây – trí tưởng tượng bung nở chỉ từ một câu hỏi nhỏ.

Bước 2: Chú Ý Đến Màu Sắc Bé Chọn

Màu sắc trong tranh không chỉ là lựa chọn ngẫu nhiên mà còn phản ánh tâm trạng và cảm xúc sâu xa của bé. Những gam màu vàng rực rỡ, xanh lá tươi tắn thường cho thấy bé vui vẻ, hạnh phúc, trong khi màu đen, xám hay đỏ đậm có thể là dấu hiệu bé đang lo lắng, căng thẳng hoặc giận dữ. Vì trẻ nhỏ thường chưa biết diễn đạt cảm xúc bằng lời, màu sắc trở thành ngôn ngữ thay thế. Nếu bé chỉ dùng vài màu quen thuộc, bạn có thể hỏi: “Con nghĩ màu cam hay tím có làm bức tranh vui hơn không?” hoặc cùng bé pha trộn màu để khám phá. Nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Việt Nam chứng minh rằng sử dụng màu sắc đa dạng kích thích tư duy thẩm mỹ và giúp bé nhận diện, thể hiện cảm xúc rõ ràng hơn (Nguyen Thi Thanh, 2020).

Có bé kia, 5 tuổi, chỉ dùng bút chì đen để vẽ một con tàu lớn suốt một tuần. Bé trầm hơn thường lệ, nên cô hỏi: “Con thích màu đen vì sao vậy?”. Bé đáp: “Con thấy nó mạnh mẽ”. Các cô gợi ý: “Nếu thêm màu đỏ để tàu nhanh hơn thì sao?”. Và các cô cùng pha màu, và bé thêm đỏ, vàng vào tranh, rồi cười toe toét: “Tàu này giờ chạy siêu nhanh!” – màu sắc đã giúp bé bộc lộ niềm vui trở lại.

Bước 3: Khuyến Khích Bé Kể Chuyện Qua Tranh

Mỗi bức vẽ là một câu chuyện nhỏ đầy cảm hứng. Khơi gợi sự tò mò & sáng tạo qua nét vẽ bằng việc khuyến khích bé kể lại câu chuyện ấy là cách tuyệt vời để phát triển trí tưởng tượng và kỹ năng giao tiếp. Hãy hỏi: “Cô gái này đang làm gì vậy con?” hoặc “Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo nhỉ?”. Nếu bé ngại, bạn có thể vẽ cùng, thêm vài nét và gợi ý nhẹ nhàng để bé thoải mái chia sẻ.

Cách này không chỉ mang lại niềm vui mà còn rèn kỹ năng kể chuyện, tư duy logic và khả năng liên kết ý tưởng – những yếu tố quan trọng cho sự phát triển toàn diện. Nghiên cứu từ Nhật Bản cho thấy trẻ được khuyến khích kể chuyện qua tranh cải thiện sáng tạo, vốn từ vựng và sự tự tin khi giao tiếp (Tanaka, 2019).

Tại HEI Schools, có bé kia 3 tuổi rưỡi, từng vẽ một con khủng long màu xanh với đôi cánh nhỏ trong một buổi học. Cô lại hỏi: “Con khủng long này đang làm gì vậy?”. Bé ngập ngừng, nên cô vẽ thêm cái cây và nói: “Cô nghĩ nó bay qua rừng, con thấy sao?”. Bé hào hứng kể: “Nó bay đi tìm bạn, rồi thấy một con khủng long khác bị kẹt dưới đất!”. Từ vài nét vẽ, bé đã tạo ra một cuộc phiêu lưu kỳ thú.

Bước 4: Quan Sát Hình Dáng và Chi Tiết

Khi bé vẽ người với tay dài, chân to hay đầu lớn bất thường, đó có thể là cách bé thể hiện ước mơ về sức mạnh, sự trưởng thành hoặc cách nhìn thế giới. Những chi tiết nhỏ tỉ mỉ – như từng sợi tóc, chiếc lá trên cây – cho thấy bé quan sát rất tinh tế, một kỹ năng cần trân trọng. Hãy khen: “Mái tóc bay trong gió đẹp quá!” rồi hỏi: “Nếu con là siêu nhân trong tranh thì sẽ trông thế nào?”. Lời động viên này giúp bé tự tin và chú ý hơn đến xung quanh, phát triển khả năng phân tích và sáng tạo dựa trên thực tế.

An, khi nhập học tại HEI Schools mới 4 tuổi, từng vẽ gia đình với bố mẹ rất lớn, còn bé nhỏ xíu ở góc tranh. Cô khen: “Con vẽ đôi giày của papa đẹp quá, có cả dây giày!” rồi hỏi: “Nếu con lớn lên như papa thì sao?”. Bé vẽ lại, lần này đứng giữa tranh, cao ngang bố mẹ, cười rạng rỡ – hình dáng trong tranh thể hiện mong muốn lớn lên của bé.

Bước 5: Để Bé Tự Do Với Công Cụ Vẽ

Sáng tạo không nở hoa nếu bị gò bó, nên đừng ép bé vẽ “đúng” theo cách người lớn nghĩ. Cung cấp bút màu, sáp dầu, màu nước, phấn vẽ hay bất kỳ dụng cụ nào bé thích, và để bé thoải mái thử nghiệm. Nếu bé vẽ mặt trời màu tím, cây màu vàng hay con mèo sáu chân, hãy khích lệ: “Ý tưởng này độc đáo quá!”. Tự do trong nghệ thuật giúp bé phát triển phong cách riêng và tin vào ý tưởng của mình – một giá trị cốt lõi trong giáo dục sáng tạo tại HEI Schools.

Có bé tại HEI Schools, 5 tuổi, vẽ một con voi màu cam với vòi dài ngoằng. Cô hỏi: “Con voi này đặc biệt thế nào?”. Bé đáp: “Nó phun nước cam cho mọi người uống!”. Cô đưa thêm màu nước, và bé vẽ dòng nước cam, tạo ra bức tranh vui nhộn mà bé tự hào khoe khắp lớp.

Bước 6: Đa Dạng Hóa Trải Nghiệm Vẽ

Vẽ không chỉ là bút trên giấy. Hãy để bé thử vẽ trên cát bằng que gỗ, dùng bọt biển tạo hình, dán giấy thành tranh collage, hay dùng lá cây và vân tay sáng tạo. Tạo một góc nghệ thuật mở, nơi bé tự chọn vật liệu và phương pháp, rồi hỏi: “Con thích vẽ bằng tay hay bút hơn? Vì sao?”. Sự đa dạng này làm phong phú trải nghiệm sáng tạo, giúp bé khám phá nghệ thuật từ nhiều góc độ, phát triển tư duy linh hoạt và thích nghi.

Một ví dụ khác, bé Nami, 4 tuổi, dùng bọt biển nhúng màu tạo đám mây tròn trịa, rồi thêm dấu vân tay làm chim bay. Bé kể: “Mây này mềm như bông, chim thích ngủ trên đó!”. Chỉ từ bọt biển và vân tay, bé đã xây dựng một thế giới tưởng tượng tuyệt đẹp.

Bước 7: Hỗ Trợ Bé Tự Đánh Giá

Khi bé hoàn thành bức tranh, trò chuyện cùng bé: “Con thích nhất phần nào trong tranh này?” hoặc “Nếu được thay đổi, con sẽ làm gì khác đi?”. Những câu hỏi này khuyến khích bé nhìn nhận tác phẩm chủ động, phát triển tư duy phản biện và tự đánh giá – kỹ năng quan trọng trong nghệ thuật và cuộc sống. Gợi ý bé vẽ lại chủ đề quen thuộc theo cách mới để thấy tiến bộ, như: “Lần này con thử vẽ ngôi nhà với cánh cửa biết nói xem sao?”.

Khoa, 5 tuổi, vẽ một chiếc xe hơi màu xanh. Cô hỏi: “Con thích nhất phần nào?”. Bé chỉ vào bánh xe: “Nó tròn đẹp!”. Cô gợi ý: “Nếu xe này có cánh để bay thì sao?”. Lần sau, bé mang đến chiếc xe bay với bánh xe vẫn tròn xinh, tự hào nói: “Nó vừa chạy vừa bay được!” – sự tự tin của bé tăng lên rõ rệt.

Lời Kết

Quan sát và hỗ trợ trẻ vẽ không chỉ giúp chúng ta hiểu bé hơn mà còn là cách tuyệt vời để nuôi dưỡng sự sáng tạo, khả năng biểu đạt và tư duy nghệ thuật. HEI Schools tin rằng mỗi nét vẽ là một hành trình khám phá đầy ý nghĩa, nơi bé được tự do là chính mình – một giá trị mà HEI Schools Saigon Central luôn trân trọng. Nếu có thời gian, ba mẹ hãy cùng bé biến việc vẽ thành niềm vui và cơ hội để các con tỏa sáng nhé! 🌿🎨✨