Tại sao trẻ hay mắc bệnh những ngày đầu đi học tại trường mầm non và cách xử lý

1. Tại sao trẻ hay mắc bệnh khi mới đi học mầm non?

1.1 Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện

*Hoạt động ngoài trời tại HEI Schools Saigon Central*

Theo nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Phần Lan (2021), trẻ nhỏ từ 0-6 tuổi vẫn đang trong giai đoạn phát triển hệ miễn dịch. Trước khi đi học, hầu hết trẻ chủ yếu tiếp xúc với môi trường gia đình, nơi có số lượng vi khuẩn và virus hạn chế. Khi bước vào trường mầm non, trẻ đối mặt với hàng loạt tác nhân gây bệnh mới mà hệ miễn dịch chưa từng gặp, khiến nguy cơ mắc bệnh tăng cao. Đó là lý do khiến nhiều trẻ hay mắc bệnh hơn trong những ngày đầu đi học.

Với phương pháp giáo dục đến từ Phần Lan, nhiều trường mầm non áp dụng các hoạt động ngoài trời và chế độ dinh dưỡng khoa học để giúp trẻ tăng cường sức đề kháng. Chẳng hạn, một số mô hình giáo dục như HEI Schools Saigon Central chú trọng vào việc tạo ra môi trường học tập tự nhiên, khuyến khích trẻ tham gia vận động và duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh.

1.2 Tiếp xúc với nhiều trẻ khác

Một nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC, 2022) cho thấy, khi trẻ em học trong môi trường có nhiều trẻ khác, số lần tiếp xúc với mầm bệnh cũng gia tăng. Virus và vi khuẩn dễ dàng lây lan qua đồ chơi, bàn ghế, đồ dùng cá nhân, và đặc biệt là qua tiếp xúc trực tiếp như ho, hắt hơi hay chạm tay.

Những môi trường học tập có thiết kế mở, nhiều không gian xanh và đảm bảo sự luân chuyển không khí tốt giúp hạn chế sự tích tụ của vi khuẩn. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh trong lớp học mầm non.

1.3 Thay đổi nhịp sinh học và áp lực tâm lý

Một yếu tố quan trọng khác là sự thay đổi môi trường, giờ giấc sinh hoạt và tâm lý của trẻ. Nghiên cứu của Đại học Helsinki (2020) chỉ ra rằng căng thẳng khi xa cha mẹ, thay đổi giờ ngủ, ăn uống thất thường có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến trẻ dễ bị nhiễm bệnh hơn.

Việc tạo dựng một môi trường thân thiện, gần gũi giúp trẻ dần làm quen với sự thay đổi này. Một số trường mầm non áp dụng phương pháp làm quen từ từ, giúp trẻ có thời gian thích nghi với môi trường mới mà không cảm thấy áp lực quá lớn, từ đó hạn chế các tác động tiêu cực đến sức khỏe.

1.4 Thời tiết và môi trường lớp học

Ở Việt Nam, khí hậu nóng ẩm là điều kiện lý tưởng cho virus và vi khuẩn phát triển. Ngoài ra, nhiều trường mầm non sử dụng điều hòa liên tục hoặc không gian lớp học đóng kín, dẫn đến việc lưu thông không khí kém, làm tăng khả năng lây lan bệnh tật.

Những trường học có thiết kế tận dụng ánh sáng tự nhiên, thông gió tốt và kết hợp không gian ngoài trời thường giúp trẻ hạn chế nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp.

2. Các bệnh trẻ thường gặp khi mới đi học mầm non

2.1 Cảm cúm, sốt siêu vi

Theo thống kê của Bệnh viện Nhi Trung ương (2023), hơn 70% trẻ mới đi học mầm non mắc ít nhất một lần cảm cúm hoặc sốt siêu vi trong 3 tháng đầu. Trẻ em, đặc biệt là những trẻ mới đi học, có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị lây nhiễm khi tiếp xúc với các bạn khác trong môi trường tập thể. Triệu chứng bao gồm: sốt, ho, sổ mũi, đau họng, đau đầu, đau nhức cơ thể.

Sốt siêu vi thường tự khỏi sau vài ngày, nhưng cảm cúm có thể gây ra các biến chứng nếu không được chăm sóc đúng cách.

2.2 Bệnh tay chân miệng

Đây là bệnh phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi do virus Coxsackie và Enterovirus 71 gây ra gây ra, lây lan qua tiếp xúc với nước bọt, chất tiết mũi hoặc phân của người bệnh. Triệu chứng đặc trưng là các nốt phỏng nước xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, miệng và đôi khi ở mông. Bệnh có thể gây sốt, đau họng, biếng ăn.

Cần đặc biệt chú ý vì một số trường hợp có thể gây biến chứng thần kinh nguy hiểm.

2.3 Tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa

Trẻ nhỏ thường có hệ tiêu hóa nhạy cảm, dễ bị rối loạn khi thay đổi chế độ ăn hoặc tiếp xúc với thực phẩm, nguồn nước không đảm bảo vệ sinh. Các tác nhân gây bệnh bao gồm virus (Rotavirus), vi khuẩn (E.coli, Salmonella) và ký sinh trùng. Triệu chứng: đi ngoài phân lỏng nhiều lần, nôn mửa, đau bụng, mất nước.

Cần bù nước và điện giải kịp thời để tránh mất nước nghiêm trọng.

2.4 Viêm họng, viêm phế quản

Nghiên cứu từ Trường Đại học Y Harvard (2021) cho thấy 60% trẻ mới đi học có nguy cơ mắc viêm họng hoặc viêm phế quản trong năm đầu tiên do tiếp xúc với virus và không khí điều hòa.

Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng, tăng cường thực phẩm giàu dinh dưỡng và kết hợp các hoạt động thể chất đa dạng là giải pháp quan trọng giúp trẻ phát triển sức đề kháng một cách tự nhiên.

3. Cách xử lý và phòng tránh bệnh khi trẻ mới đi học

3.1 Tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ

Thực phẩm giàu vitamin C, D, kẽm (trái cây họ cam quýt, cá hồi, trứng, sữa chua) giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

Giấc ngủ đủ và vận động thể chất: Những chương trình giáo dục chú trọng đến thói quen sinh hoạt lành mạnh giúp trẻ cân bằng giữa học tập và vận động.

3.2 Dạy trẻ thói quen vệ sinh cá nhân

Rửa tay thường xuyên: Dạy trẻ rửa tay đúng cách bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Che miệng khi ho, hắt hơi: Hướng dẫn trẻ dùng khăn giấy hoặc khuỷu tay che miệng khi ho, hắt hơi để tránh lây lan mầm bệnh.

Không dùng chung đồ dùng cá nhân: Tránh dùng chung khăn mặt, cốc, bát đũa với người khác.

3.3 Chuẩn bị tâm lý cho trẻ

Trò chuyện và áp dụng giai đoạn làm quen: Giúp trẻ thích nghi với lớp học theo từng bước nhỏ để tránh áp lực tâm lý. Tạo không khí vui vẻ, thoải mái khi nói về trường lớp.

Cho trẻ làm quen với môi trường mới từ từ, có thể cho trẻ đến trường chơi trước khi chính thức nhập học.

Luôn lắng nghe và giải đáp các thắc mắc của trẻ.

Tạo cho trẻ có những cảm giác an toàn khi đến trường.

3.4 Giữ môi trường học an toàn

Thông gió phòng học thường xuyên: Đảm bảo không khí trong lành, thoáng đãng.

Vệ sinh đồ chơi, bàn ghế định kỳ: Loại bỏ mầm bệnh trên các bề mặt tiếp xúc.

Cách ly trẻ bị bệnh: Cho trẻ bị bệnh nghỉ học để tránh lây lan cho các bạn khác.

4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Một số dấu hiệu cho thấy trẻ cần được thăm khám ngay: Sốt cao trên 39°C, kéo dài trên 3 ngày. Khó thở, thở nhanh, thở khò khè. Tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày, có dấu hiệu mất nước (môi khô, mắt trũng, tiểu ít). Nôn mửa liên tục, không ăn uống được. Co giật. Phát ban, nổi mẩn đỏ lan rộng. Trẻ lơ mơ, li bì, khó đánh thức.

Trẻ có những triệu chứng bất thường khác khiến cha mẹ lo lắng.

5. Kết luận

Việc trẻ hay mắc bệnh khi mới đi học là một phần không thể tránh khỏi trong quá trình phát triển hệ miễn dịch.

Tuy nhiên, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ gia đình và một môi trường học tập phù hợp, trẻ có thể thích nghi một cách tự nhiên và an toàn.

Những không gian học tập chú trọng đến ánh sáng tự nhiên, thông gió tốt, kết hợp với chế độ dinh dưỡng cân bằng và hoạt động thể chất hợp lý sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện, tạo nền tảng vững chắc cho hành trình học tập sau này.