.png)
Khi mẹ có em: Chuẩn bị tâm lý cho trẻ một cách nhẹ nhàng, đủ đầy và không vội vã
- Thắm - Marketing Officer Nguyễn
- 24 thg 6
- 7 phút đọc
Có em là một dấu mốc hạnh phúc trong gia đình – nhưng với trẻ nhỏ, đặc biệt là từ một đến sáu tuổi, đây lại có thể là một “cơn bão cảm xúc” âm thầm. Trẻ chưa thể gọi tên cảm giác “mất mát” nhưng lại cảm nhận rõ ràng sự thay đổi: ánh mắt của mẹ không còn chỉ dành riêng cho mình, vòng tay của ba giờ đây ôm thêm một người khác, những điều từng là thói quen bỗng biến thành “đặc quyền nếu rảnh”.
Từ góc nhìn giáo dục cảm xúc tại HEI Schools Saigon Central, giai đoạn mẹ mang thai và sinh em chính là một bước chuyển tâm lý mà nếu không được chuẩn bị cẩn thận, có thể trở thành một tổn thương ngầm – âm ỉ nhưng kéo dài trong tâm hồn trẻ nhỏ.
Một nghiên cứu của Child Mind Institute (New York, Mỹ) cho thấy: những thay đổi lớn trong gia đình như có thêm em bé thường gây ảnh hưởng mạnh nhất đến đứa con đầu tiên từ ba đến năm tuổi – khi nhận thức đã mở rộng nhưng năng lực điều tiết cảm xúc chưa hoàn thiện. Nếu không được hỗ trợ đúng cách, trẻ dễ hình thành các niềm tin sai lệch như: “Con bị thay thế”, “Mẹ không cần con nữa”, “Con phải ngoan mới được yêu”.
Với trẻ từ một đến hai tuổi: Đừng vội giải thích, hãy để trẻ cảm nhận
Trẻ ở tuổi này chưa cần lý thuyết, con cần nhịp điệu quen thuộc. Cảm xúc an toàn với mẹ không nằm ở lời nói, mà nằm ở giọng ru, mùi da thịt và sự có mặt đúng lúc.
Gợi ý hành động:
Duy trì giờ ngủ, giờ chơi quen thuộc – không nên thay đổi đột ngột lịch sinh hoạt khi mẹ mang thai.
Cho con “giao tiếp” với em bé qua việc áp tai vào bụng mẹ, nghe nhịp tim hoặc cùng mẹ hát cho em.
Khi không thể chơi cùng con, hãy duy trì ánh mắt, giọng nói và tiếp xúc cơ thể ở mức cao nhất có thể.
Với trẻ từ hai đến ba tuổi: Hãy để con nhập vai trước khi con nhập cuộc
Giai đoạn này, sự tưởng tượng và năng lực đóng vai đang phát triển mạnh. Trẻ dễ nhập vai, đồng thời cũng dễ rơi vào cảm giác “bị bỏ rơi” nếu thế giới chơi của con không được người lớn tôn trọng.
Gợi ý hành động:
Cùng con chơi trò chăm búp bê, chăm thú nhồi bông – để trẻ có quyền kiểm soát, từ đó hiểu việc chăm em là điều tự nhiên.
Đọc truyện về gia đình có em bé ít nhất hai đến ba lần mỗi tuần, ưu tiên sách minh họa tươi sáng, ít lời.
Tránh nói “làm phiền mẹ” khi con cần mẹ. Hãy nói: “Mẹ đang chăm em, lát nữa mẹ xong sẽ ôm con” – lời hứa có thời gian cụ thể rất quan trọng với trẻ ở tuổi này.
Với trẻ từ ba đến bốn tuổi: Gọi tên cảm xúc, không gọi tên trách nhiệm
Trẻ đã đủ khả năng ngôn ngữ để diễn đạt nỗi lòng – nếu được gợi mở. Tuy nhiên, nhiều trẻ tuổi này bị “gắn mác” là “anh/chị” quá sớm và phải gồng mình cư xử “đúng vai”.
Gợi ý hành động:
Mỗi ngày hãy dành thời gian “chỉ có hai mẹ con” hoặc “hai ba con” – dù chỉ 15 phút nhưng tuyệt đối không bị phân tâm.
Hỏi con: “Con có cảm thấy mẹ yêu em hơn không?” thay vì chỉ nói “Mẹ yêu con nhất”.
Nếu con từ chối chơi với em, đừng ép. Đó là cách con tự bảo vệ vùng yêu thương của mình.
Với trẻ từ bốn đến sáu tuổi: Đừng bắt con lớn lên, hãy để con cùng lớn với em
Trẻ ở giai đoạn cuối mầm non đang định hình lòng tự trọng. Nếu cảm thấy mình “không quan trọng như trước”, con sẽ hoặc thu mình lại, hoặc hành xử tiêu cực để “đòi lại mẹ”. Đây là hành vi cần được nhìn bằng sự thấu cảm, không phải trừng phạt.
Gợi ý hành động:
Giao cho con một nhiệm vụ có tính biểu tượng, ví dụ như: gấp khăn cho em, vẽ thiệp tặng em – kèm lời khen “vì con tinh tế, không phải vì con phải có trách nhiệm”.
Tổ chức “ngày của con lớn” mỗi tháng một lần – như đi cà phê với mẹ, chọn sách với ba, đi xem phim riêng.
Nhấn mạnh rằng tình yêu của ba mẹ không đến từ hành vi mà đến từ sự hiện diện: “Mẹ yêu con vì con là con – chứ không cần con phải nhường nhịn hay giỏi hơn ai cả.”
Sau khi em bé ra đời: Hãy để tình yêu lan rộng, không bị chia đôi
Tình yêu không cần phải chia phần – nếu người lớn đủ tinh tế để dệt nên những khoảnh khắc gắn kết. Giai đoạn sau sinh là lúc ba mẹ dễ vô tình bỏ quên đứa con lớn – không vì thiếu tình thương, mà vì quá bận và quá mệt.
HEI Schools luôn nhấn mạnh với ba mẹ rằng: đừng cố “bù đắp bằng vật chất”, hãy đầu tư “sự hiện diện chất lượng”.
Gợi ý hành động:
Ôm cả hai con mỗi ngày, bất kể lịch trình có bận rộn ra sao.
Kể cho con nghe chuyện ngày xưa con là em bé – điều này giúp con kết nối với em bằng cảm xúc thay vì so sánh.
Ghi nhớ tên con đầu tiên trong các lời giới thiệu với người ngoài: “Đây là chị X của em Y” – một câu nói nhỏ, nhưng có thể làm dịu mọi bất an.
Checklist của HEI Schools dành cho ba mẹ:
• Duy trì đều đặn "thời gian dành riêng cho con" mỗi ngày Dù chỉ là 10 đến 15 phút, nhưng nếu thời gian đó không có điện thoại, không gián đoạn, và chỉ tập trung vào con, thì sẽ giúp con củng cố cảm giác "con vẫn có mẹ trọn vẹn". Trẻ nhỏ không đòi hỏi thời lượng nhiều, mà đòi hỏi sự toàn tâm.
• Chuẩn bị trước cho con bằng sách, hình ảnh, hoặc video ngắn phù hợp lứa tuổi Từ 2 tuổi trở lên, trẻ có thể hiểu dần thông qua tranh ảnh, truyện kể. Ba mẹ nên chọn sách nói về việc mẹ sinh em, về cảm xúc của anh/chị khi có em nhỏ, và đọc cho con mỗi tuần ít nhất 2 lần để con "tiêu hóa" thông tin một cách tự nhiên.
• Kể chuyện quá khứ: Con ngày bé cũng từng được mẹ bồng, được chăm như thế Điều này giúp trẻ hiểu rằng mình cũng từng là em bé, từng được chăm sóc chu đáo, từng được yêu nhiều như em. Cảm giác "mẹ yêu em hơn" sẽ giảm đi khi trẻ được nhắc về vị trí quan trọng của mình trong những năm đầu đời.
• Chủ động gọi tên cảm xúc thay vì dán nhãn hành vi Thay vì nói “Con đừng bướng”, hãy thử “Mẹ nghĩ con đang buồn vì mẹ đang bế em đúng không?”. Khi cảm xúc được gọi tên, trẻ không cần phải dùng hành vi để thể hiện sự bất mãn.
• Không “đẩy con lên vai anh/chị” nếu con chưa sẵn sàng Hãy để trẻ có lựa chọn trong việc giúp mẹ chăm em. Việc gọi trẻ là “anh”, “chị” nên đi kèm với niềm vui và tự nguyện, không phải là gánh nặng hay trách nhiệm.
• Chuẩn bị một món quà nhỏ "từ em bé gửi cho anh/chị" Khi em bé chào đời, nếu con lớn được tặng một món quà và được nói rằng “em đã chọn quà này để tặng con”, thì điều đó tạo nên cảm giác ấm áp và tích cực trong mối quan hệ mới.
• Sắp xếp một khu vực hoặc vật dụng riêng cho con lớn Việc con có "góc của mình", "hộp đồ của riêng mình", hay thậm chí "ghế riêng trong phòng mẹ" sẽ khiến trẻ cảm thấy mình vẫn có vị trí trong gia đình, ngay cả khi có thêm em.
• Kết nối cảm xúc qua hoạt động hàng ngày Cùng con nấu ăn, gấp quần áo, tưới cây... bất kỳ hoạt động nào có nhịp điệu đều giúp trẻ thấy mình được làm cùng mẹ – thay vì cảm giác "bị để ra ngoài".
• Hạn chế khen con “giỏi quá, biết nhường em” nếu con không tự nguyện Những lời khen đi kèm với hành vi “chịu đựng” có thể khiến trẻ cảm thấy mình cần hy sinh mới được yêu. Thay vào đó, hãy khen con vì sự tinh tế, nhẹ nhàng, hoặc thậm chí khen chỉ vì “con là con”.
Kết lại: Khi mẹ có em - trẻ không cần lý do để được yêu – trẻ chỉ cần không bị lãng quên
Chuẩn bị tâm lý cho trẻ khi mẹ có em không phải là nhiệm vụ thêm, mà chính là một phần quan trọng trong quá trình nuôi dưỡng cảm xúc an toàn – nền tảng của mọi sự phát triển lành mạnh sau này. Và nếu người lớn biết chậm lại, biết quan sát và thấu cảm từng ánh mắt, từng phản ứng nhỏ của trẻ, thì việc có thêm em bé không chỉ là một thay đổi – mà sẽ trở thành một khởi đầu đầy yêu thương trong đời sống nội tâm của con.
Kommentare