.png)
Nhìn chung, việc trẻ khóc vào đầu ngày đến trường là hiện tượng phổ biến và không có gì đáng lo ngại. Tuy nhiên, điều này thường làm cho cha mẹ cảm thấy lo lắng và đôi khi nghi ngờ về môi trường học tập của con.
“Nhìn theo góc cạnh tâm lý học, khóc vào buổi sáng khi đến trường là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển của trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 0-6. Hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế của việc trẻ khóc không chỉ giúp cha mẹ yên tâm hơn mà còn giúp các giáo viên có phương pháp hỗ trợ phù hợp.” - theo thầy Hải Lê, Giám Đốc Học Vụ trường mầm non Phần Lan HEI Schools Saigon Central cho biết.
Trong Góc Nhìn HEI Schools tuần này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này và cách giải quyết nó một cách tích cực.
1. Khóc – Phản ứng tự nhiên của quá trình thích nghi
Khi trẻ bắt đầu một ngày mới tại trường học, đặc biệt là ở độ tuổi mầm non, các bé phải đối mặt với nhiều thách thức dẫn đến việc cảm thấy thiếu an toàn như tách biệt khỏi cha mẹ, hòa nhập vào môi trường xã hội mới, và thích nghi với những quy tắc và lịch trình khác biệt. Khóc là phản ứng tự nhiên của trẻ khi cảm thấy không an toàn hoặc lo lắng.
Theo Tiến sĩ Bowlby với thuyết gắn bó (Attachment Theory: Attachment and Loss), trẻ em hình thành sự gắn bó với những người chăm sóc chính – thường là cha mẹ – như một cơ chế để đảm bảo sự sống còn. Khi bị tách khỏi cha mẹ, ngay cả trong một thời gian ngắn, trẻ có thể cảm thấy bất an và lo sợ. Điều này lý giải tại sao nhiều trẻ khóc khi được đưa đến trường vào buổi sáng. Do đó, khóc chính là cách trẻ biểu đạt cảm xúc, tìm kiếm sự an toàn và sự chú ý từ người chăm sóc.
Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu về sự phát triển cảm xúc ở trẻ em, đều cùng giải thích rằng trẻ nhỏ chưa phát triển hoàn thiện khả năng tự điều chỉnh cảm xúc của mình, điều này có thể dẫn đến hành vi khóc lóc khi gặp tình huống căng thẳng như việc đi học.
Đối với trẻ em ở độ tuổi 0-6, việc làm quen với trường học và tách khỏi cha mẹ là một bước ngoặt lớn. Trong giai đoạn này, trẻ đang dần phát triển sự độc lập, nhưng vẫn cần cảm giác an toàn từ những người thân thiết. Vì vậy, sự xa cách tạm thời vào buổi sáng có thể gây ra cảm giác lo lắng tạm thời.
2. Sự lo lắng về chia ly
Một nguyên nhân khác dẫn đến việc trẻ hay khóc vào buổi sáng là do hội chứng "lo lắng về chia ly" (Separation Anxiety). Đây là hiện tượng phổ biến, đặc biệt ở trẻ từ 1-3 tuổi. Khi trẻ cảm thấy bị xa cách với người chăm sóc chính, đặc biệt là cha mẹ, trẻ có thể biểu hiện lo lắng và sợ hãi thông qua việc khóc lóc.
“Trong thuyết phát triển cá nhân (Separation-Individuation Theory) của Tiến sĩ Margaret Mahler, giải thích rằng trẻ em trong quá trình phát triển tâm lý sẽ trải qua giai đoạn “chia ly – cá nhân hóa”, nơi trẻ bắt đầu hiểu rằng mình là một thực thể độc lập với mẹ hoặc cha. Trong giai đoạn này, trẻ sẽ cảm thấy lo sợ khi phải tách ra khỏi cha mẹ, ngay cả trong những tình huống quen thuộc như đến trường” - thầy Hải Lê chia sẻ.
Sự lo lắng về chia ly thường biểu hiện mạnh nhất vào buổi sáng, khi trẻ phải đối mặt với việc rời xa người chăm sóc trong suốt một ngày. Trẻ có thể không chỉ lo lắng về việc xa cách mà còn lo lắng về những điều chưa biết đang chờ đợi mình ở trường. Tuy nhiên, phần lớn trẻ sẽ vượt qua giai đoạn này khi đã làm quen với nhịp sống và lịch trình hàng ngày tại trường.
3. Môi trường mới và sự thích nghi xã hội
Thầy Hải Lê cho biết: “Một yếu tố quan trọng khác để giải thích việc trẻ hay khóc vào đầu ngày đến trường là sự thích nghi xã hội”.
Đối với trẻ nhỏ, việc tương tác với những người mới, bạn bè mới và thầy cô giáo mới có thể là một thử thách lớn. Môi trường học đường mang đến rất nhiều điều mới mẻ, từ không gian lớp học đến các hoạt động nhóm. Điều này có thể khiến trẻ cảm thấy choáng ngợp, dẫn đến việc khóc để bày tỏ sự lo lắng.
Theo nghiên cứu vào năm 2007 của Tiến sĩ Gunnar và Quevedo, có tên “The Neurobiology of Stress and Development” về phản ứng căng thẳng ở trẻ em, những trải nghiệm xã hội mới có thể kích thích hệ thần kinh của trẻ, tạo ra sự lo lắng. Họ phát hiện ra rằng, khi trẻ em đối mặt với những tình huống xã hội mới mà chúng chưa quen, mức độ cortisol (hormone căng thẳng) trong cơ thể tăng lên, gây ra phản ứng khóc lóc và lo lắng. Điều này cho thấy, việc trẻ khóc vào đầu ngày học có thể là kết quả của việc hệ thần kinh phản ứng với những thay đổi về môi trường và xã hội.
4. Làm thế nào để cha mẹ và giáo viên có thể hỗ trợ trẻ?
Hiểu được nguyên nhân vì sao trẻ khóc vào đầu ngày là bước đầu tiên để cha mẹ và giáo viên có thể hỗ trợ trẻ một cách tốt nhất. Dưới đây là một số cách giúp trẻ vượt qua giai đoạn này:
Tạo cảm giác an toàn và yên tâm
Cha mẹ và giáo viên nên cùng nhau tạo dựng một môi trường yên tĩnh, an toàn cho trẻ. Một cách hiệu quả là duy trì thói quen hàng ngày nhất quán, để trẻ biết trước những gì sẽ xảy ra khi đến trường. Các hoạt động lặp lại hàng ngày như chào buổi sáng, ăn nhẹ, và bắt đầu lớp học sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái và giảm bớt lo lắng.
Chuẩn bị tinh thần cho trẻ
Trước khi trẻ đến trường, cha mẹ nên trò chuyện với con về những gì sẽ diễn ra. Điều này không chỉ giúp trẻ hiểu được quy trình hàng ngày mà còn giúp trẻ hình dung về trường học là một nơi vui vẻ và an toàn. Cha mẹ có thể dùng những từ ngữ tích cực như “trường là nơi con sẽ gặp bạn bè và chơi trò chơi thú vị” để giúp trẻ cảm thấy phấn khởi hơn.
Giảm thiểu sự chia ly đột ngột
Thay vì rời đi một cách đột ngột, cha mẹ có thể dành thời gian ngắn để giúp trẻ ổn định trong lớp trước khi ra về. Tuy nhiên, cũng cần tránh việc kéo dài quá trình chia tay vì điều này có thể làm tăng cảm giác lo lắng của trẻ. Một lời chào tạm biệt ngắn gọn nhưng đầy tình cảm sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn hơn.
Hỗ trợ cảm xúc cho trẻ
Giáo viên và cha mẹ nên thừa nhận cảm xúc của trẻ và không phủ nhận nỗi lo lắng của con. Việc nói những câu như “Mẹ biết con đang cảm thấy buồn khi phải xa mẹ, và mẹ sẽ đón con sau khi con học xong” giúp trẻ nhận thấy cảm xúc của mình được thấu hiểu và tôn trọng. Điều này giúp trẻ cảm thấy yên tâm hơn và dễ dàng thích nghi.
Kết luận
Việc trẻ khóc vào đầu ngày khi đến trường là phản ứng tự nhiên trong quá trình phát triển và thích nghi. Khóc không chỉ là cách trẻ bày tỏ cảm xúc mà còn giúp trẻ giải tỏa căng thẳng và lo lắng khi đối mặt với môi trường mới và xa cách với cha mẹ. Với sự hiểu biết và hỗ trợ từ cha mẹ và giáo viên, trẻ sẽ dần học cách đối mặt với những thử thách này và trở nên tự tin hơn.
Các nghiên cứu khoa học đã cho thấy rằng việc xây dựng một môi trường an toàn, nhất quán và hỗ trợ về mặt cảm xúc sẽ là yếu tố quan trọng nhất trong việc giúp trẻ vượt qua giai đoạn lo lắng và phát triển một cách toàn diện.
Comments