.png)
Lần đầu tiên trẻ bước vào cánh cổng trường học là một trong những cột mốc quan trọng nhất trong cuộc đời trẻ và cũng là khoảnh khắc không thể nào quên đối với cha mẹ. Khoảnh khắc này đánh dấu sự chuyển đổi từ môi trường gia đình quen thuộc, nơi trẻ cảm thấy an toàn, sang một không gian mới với những con người xa lạ, các quy tắc mới và một lịch trình hoàn toàn khác. Đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 0-6, lần đầu tiên đi học có thể mang lại nhiều cảm xúc và phản ứng khác nhau.
“Lần đầu tiên đi học là một cột mốc quan trọng trong sự phát triển của trẻ từ 0-6 tuổi. Các phản ứng có thể rất đa dạng, từ lo lắng chia ly, tức giận, cho đến sự tò mò và hào hứng. Điều quan trọng nhất là cha mẹ và giáo viên cần nhận thức được những phản ứng này là hoàn toàn tự nhiên và cần hỗ trợ trẻ một cách nhẹ nhàng, kiên nhẫn. Việc hiểu rõ về những phản ứng này và cách hỗ trợ trẻ sẽ giúp cha mẹ và giáo viên giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng hơn” - theo cô Paula Hoppu, Trưởng Bộ Phận Sư Phạm tại HEI Schools Saigon Central.
1. Lo Lắng Chia Ly – Hiện Tượng Phổ Biến
Một trong những phản ứng phổ biến nhất ở trẻ khi lần đầu tiên đi học là lo lắng chia ly. Đây là tình trạng mà trẻ cảm thấy lo sợ và không an toàn khi phải rời xa cha mẹ hoặc người chăm sóc quen thuộc. Đối với nhiều trẻ nhỏ, việc xa cách với cha mẹ, ngay cả trong một thời gian ngắn như một ngày học ở trường, có thể gây ra lo lắng và phản ứng khóc lóc.
Theo Tiến sĩ Bowlby (1969), người phát triển Thuyết gắn bó (Attachment and Loss), lo lắng chia ly là một phản ứng tự nhiên của trẻ khi bị tách khỏi người mà con cảm thấy gắn bó an toàn. Trong giai đoạn này, trẻ chưa phát triển đầy đủ khả năng tự điều chỉnh cảm xúc và chưa hiểu rõ rằng cha mẹ sẽ quay lại đón mình sau khi kết thúc ngày học. Điều này dẫn đến việc trẻ có thể khóc, bám lấy cha mẹ hoặc tỏ ra không muốn rời xa.
Lo lắng chia ly thường xuất hiện mạnh mẽ nhất ở trẻ từ 1 đến 3 tuổi, khi trẻ đã hình thành mối gắn bó sâu sắc với người chăm sóc chính. Đối với trẻ lớn hơn, từ 4 đến 6 tuổi, mặc dù khả năng xử lý cảm xúc đã tốt hơn, nhưng trẻ vẫn có thể gặp khó khăn trong việc chia tay cha mẹ vào buổi sáng.
2. Tò Mò và Hào Hứng – Phản Ứng Tích Cực
Không phải trẻ nào cũng trải qua lo lắng khi lần đầu tiên đi học. Một số trẻ, đặc biệt là những trẻ có tính cách tò mò và thích khám phá, có thể thể hiện sự hào hứng khi bước vào trường học. Đối với những trẻ này, môi trường mới với nhiều đồ chơi, bạn bè và các hoạt động thú vị có thể khiến trẻ cảm thấy phấn khích thay vì lo lắng.
Theo nghiên cứu The Philosophical Baby: What Children's Minds Tell Us About Truth, Love, and the Meaning of Life của Tiến sĩ Gopnik vào năm 2009, trẻ em là những nhà khoa học nhỏ, luôn tìm kiếm những điều mới mẻ và học hỏi thông qua quan sát, thử nghiệm và khám phá. Vì vậy, đối với một số trẻ, việc lần đầu tiên đi học có thể là cơ hội để thỏa mãn sự tò mò tự nhiên và khám phá thế giới xung quanh.
Những trẻ thể hiện sự hào hứng khi đến trường thường dễ dàng thích nghi với môi trường học tập hơn và có xu hướng nhanh chóng hòa nhập với bạn bè. Tuy nhiên, điều quan trọng là cả cha mẹ và giáo viên đều cần tạo điều kiện để trẻ cảm thấy tự do khám phá mà không gặp quá nhiều áp lực.
3. Biểu Hiện Tức Giận hoặc Kháng Cự
Một số trẻ có thể phản ứng với môi trường học mới bằng cách thể hiện sự tức giận hoặc kháng cự. Những biểu hiện này có thể bao gồm việc từ chối vào lớp, gào khóc, quấy rối, hoặc thậm chí có những hành vi bộc phát như đánh bạn hoặc ném đồ chơi. Những phản ứng này thường xuất hiện khi trẻ cảm thấy bị ép buộc phải tham gia vào môi trường mà trẻ chưa quen hoặc chưa có cảm giác an toàn.
Theo nhà giáo dục Raver trong nghiên cứu Young Children's Emotional Development and School Readiness vào năm 2003, các phản ứng này có thể liên quan đến khả năng điều chỉnh cảm xúc của trẻ, đặc biệt là ở những trẻ có khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc tiêu cực. Đối với trẻ từ 0-6 tuổi, việc điều chỉnh cảm xúc vẫn đang trong quá trình phát triển, và khi đối mặt với sự thay đổi lớn như lần đầu tiên đi học, trẻ có thể không biết cách xử lý cảm xúc của mình một cách tích cực.
“Cha mẹ và giáo viên cần thấu hiểu và không quá khắt khe với những biểu hiện này. Điều quan trọng là giúp trẻ cảm thấy an toàn và hỗ trợ trẻ trong quá trình thích nghi thay vì cố gắng kiểm soát hoặc ép buộc trẻ vào khuôn khổ quá nhanh” - theo cô Huyền Nguyễn, Giám Đốc Chương Trình Phần Lan tại trường mầm non Phần Lan HEI Schools Saigon Central.
4. Sự Thu Hút và Gắn Bó Với Giáo Viên
Một phản ứng tích cực khác mà nhiều trẻ em có thể thể hiện khi lần đầu tiên đến trường là sự gắn bó với giáo viên. Trẻ em thường tìm kiếm những hình mẫu an toàn mới khi con cảm thấy lo lắng hoặc xa cách với cha mẹ. Giáo viên trong trường mầm non có thể trở thành người mà trẻ tin tưởng và dựa dẫm trong giai đoạn đầu.
Trong bài viết khoa học Teacher-Child Relationships and Children's Success in the First Years of School của 2 nhà nghiên cứu Pianta và Stuhlman vào năm 2004 đã chỉ ra rằng mối quan hệ tích cực giữa trẻ và giáo viên có tác động sâu sắc đến khả năng thích nghi và phát triển của trẻ trong môi trường học đường. Khi giáo viên tạo dựng được một mối quan hệ tin tưởng, yêu thương với trẻ, điều này không chỉ giúp trẻ cảm thấy an toàn mà còn khuyến khích sự tự tin và khả năng học hỏi của trẻ.
Giáo viên có thể hỗ trợ bằng cách dành thời gian lắng nghe trẻ, an ủi khi trẻ lo lắng, và tạo ra môi trường học tập thân thiện, nơi trẻ có thể thoải mái thể hiện bản thân.
5. Thay Đổi Trong Hành Vi Và Thói Quen
Trong một số trường hợp, trẻ có thể biểu hiện sự thay đổi hành vi khi lần đầu tiên đi học. Những thay đổi này có thể không chỉ xuất hiện tại trường mà còn ảnh hưởng đến hành vi của trẻ tại nhà. Trẻ có thể trở nên cáu kỉnh hơn, dễ khóc hơn, hoặc thậm chí có thể xuất hiện những thói quen cũ như mút ngón tay hay đòi bế.
Theo cô Paula Hoppu, trong nhiều nghiên cứu về sự phát triển thần kinh cho thấy rằng sự thay đổi môi trường chắc chắn ít nhiều sẽ gây ra những phản ứng căng thẳng tạm thời ở trẻ. Mặc dù trường học là nơi tích cực và khuyến khích sự phát triển, nhưng việc thích nghi với một loạt các yếu tố mới như giáo viên, bạn bè, thời gian biểu và các hoạt động khác có thể gây ra sự thay đổi nhỏ trong hành vi của trẻ.
Những phản ứng này thường chỉ kéo dài trong thời gian ngắn và sẽ giảm dần khi trẻ dần quen với môi trường mới. Tuy nhiên, cha mẹ và giáo viên cần kiên nhẫn và quan tâm đến những thay đổi này, giúp trẻ cảm thấy yên tâm và an toàn.
6. Sự Hồi Tưởng Và Kể Lại
Khi trẻ cảm thấy an toàn và bắt đầu thích nghi với môi trường mới, nhiều trẻ có thể thể hiện sự hứng thú bằng cách kể lại những gì đã diễn ra trong ngày ở trường. Trẻ có thể kể về các hoạt động vui chơi, về những người bạn mới hay thậm chí là về giáo viên. Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy trẻ đã bắt đầu cảm thấy thoải mái và muốn chia sẻ những trải nghiệm của mình.
Theo một nghiên cứu từ Đại Học Helsinki (Phần Lan) vào năm 2014, nhấn mạnh rằng việc kể lại và chia sẻ là cách mà trẻ nhỏ sử dụng để củng cố những trải nghiệm học tập và xã hội của mình. Điều này giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ và tư duy phản biện, đồng thời tăng cường sự kết nối với cha mẹ và gia đình.
Cha mẹ có thể khuyến khích trẻ bằng cách hỏi những câu hỏi mở như “Hôm nay con có gì vui ở trường không?” hoặc “Con đã chơi với ai hôm nay?”. Việc khuyến khích trẻ chia sẻ giúp củng cố mối liên hệ giữa nhà và trường, đồng thời tạo điều kiện cho trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp.
7. Hỗ Trợ Cha Mẹ Trong Quá Trình Thích Nghi
Trong quá trình trẻ đi học lần đầu, không chỉ trẻ cần sự hỗ trợ mà cha mẹ cũng cần thời gian để thích nghi với sự thay đổi này. Đối với nhiều bậc phụ huynh, việc nhìn thấy con mình khóc khi rời xa có thể gây ra cảm giác lo lắng và thậm chí là tội lỗi. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là đây là giai đoạn tạm thời và hoàn toàn bình thường trong quá trình phát triển của trẻ.
“Khi cha mẹ thể hiện sự tự tin và bình tĩnh trong quá trình chia tay, trẻ sẽ dễ dàng điều chỉnh cảm xúc của mình hơn. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cha mẹ giữ vững tâm lý và thể hiện thái độ tích cực khi đưa trẻ đến trường” - theo cô Paula Hoppu.
Lưu ý: Nội dung trích dẫn từ website của HEI Schools Saigon Central được bảo vệ bởi luật sở hữu trí tuệ. Việc sử dụng các trích dẫn từ bài viết gốc yêu cầu tuân thủ quy định về bản quyền và phải có sự đồng ý bằng văn bản của HEI Schools Saigon Central. Các trích dẫn chỉ được sử dụng cho mục đích phi thương mại và không được sửa đổi nội dung để đảm bảo tính chính xác và trung thực của thông tin. Việc sử dụng hoặc phát tán nội dung mà không được phép có thể vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Comments